Foto: Flickr/Roel Wijnants

Ik zat al een tijdje na te denken over wat ik van Rutger van PowNed, en van de Jakhalzen van DWDD moest vinden. Ik was tot de conclusie gekomen dat het eigenlijk een nieuwe, eclectische variant op de column was. Toevallig seponeerde het Openbaar Ministerie een zaak tegen Rutger Castricum met vergelijkbare overpeinzingen. Volgens het OM konden de items van Rutger het best gezien worden als “welhaast gevisualiseerde columns over bepaalde actuele onderwerpen”, en ze voegden toe dat het bekend is dat hij “op een provocatieve en sardonische manier nieuwsitems maakt”. Volgens mij slaan ze hiermee de spijker op zijn kop.

Want dat is volgens mij precies wat Rutger, en met name Jakhals Erik meestal doen. Ze nemen een aantal provocerende, gekleurde, ietwat tendentieuze en vaak grappige one-liners, die allemaal prima in een column hadden gepast. Vervolgens zoeken ze de personen waar dit betrekking op heeft op, en gieten de one-liner in de vorm van een interviewvraag. Vervolgens wordt de reactie op camera vastgelegd. Het gaat daarbij niet alleen om het daadwerkelijke antwoord, maar vooral ook om de manier waarop wordt gereageerd.

Soms als je een column over iemand leest denk je: I wish I could see the look on his face! En nu kan dat ook. Moeilijke gezichten, woede, gestamel en pijnlijke stiltes, maar ook gevatte antwoorden en een gulle lach worden vastgelegd. Er wordt, met name bij Jakhals Erik, wel vaak en snel in te interviews geknipt, maar dat betekent niet dat alles in het werk gezet wordt om de geïnterviewde belachelijk te maken. De rechtse Rutger maakte korte metten met de linkse Ella Vogelaar. Maar de nog linksere Femke Halsema en Tofik Dibi krijgen vaak ruim baan, alleen al omdat ze niet automatisch negatief op hem reageren. Hero Brinkman, ongeveer even ongenuanceerd als hij rechts is, staat vaak open voor gesprekken met de Jakhalzen, en hij komt dan ook zelden beter uit de verf dan bij de linkse Jakhals Erik.

Veel mensen hebben een hekel aan dit type TV, maar misschien komt dat ook omdat ze het verkeerde verwachten. Ze denken dat ze naar een standaard nieuwsreportage zitten te kijken, terwijl ze in wezen een column aan het lezen zijn. Een column met wederhoor, wel te verstaan.

Als je het zo bekijkt, vind ik het misschien wel de eerste geslaagde variant op de geschreven column. Radiocolumns zijn bijna altijd intonatieloze lappen tekst, en Max Pam mag, met z’n complete gebrek aan mediageniekheid, geregeld een stuk geschreven tekst van de teleprompter komen ophakkelen in Buitenhof. Rutger en Erik zijn veel minder op hun mondje gevallen, zoeken de confrontatie met hun gespreksonderwerp op, en kiezen voor vlotte montage in plaats van aan één stuk opdreunen. Smaken verschillen natuurlijk, maar toch is dit een beetje het Gesamtkunstwerk in zijn genre: de sfeerverslagnieuwsitemtelevisieinterviewreportagecolumn.